Ռուս-թուրքական պատերազմ 1877-1878

Ռուս-թուրքական պատերազմ 1877-1878

հակամարտություն տեղի է ունեցել Օսմանյան կայսրության և Ուղղափառ եկեղեցու դաշինքի միջև Ռուսական կայսրության գլխավորությամբ, որի մեջ էին մտնում Բուլղարիան, Ռումինիան, Սերբիան և Չեռնոգորիան^[1]։ Մարտերը տեղի ունեցան Բալկաններում և Կովկասում, պատճառը 19-րդ դարի վերջին բալկանյան ազգայնականության աճն էր։ Լրացուցիչ պատճառներից էին Ռուսաստանի նպատակները վերականգնելու տարածքային կորուստները Ղրիմի պատերազմի ժամանակ, վերականգնել դիրքերը Սև ծովում Օսմանյան կայսրության կազմի մեջ մտնող ազատատենչ ժողովուրդների օգնությամբ։

Դաշնակիցները Ռուսաստանի գլխավորությամբ հաղթեցին պատերազմում։ Արդյունքում Ռուսաստանին Կովկասում անցան Կարսը և Բաթումը, ինչպես նաև Բուդյակ տարածաշրջանը։ Պաշտոնապես անկախություն ձեռք բերեցին Ռումինիան, Սերբիան և Չեռնոգորիան, որոնք դե ֆակտո անկախացել էին մինչև պատերազմը։ Մոտ հինգ դար (1396–1878) լինելով օսմանյան լծի տակ` Բուլղարիան վերահիմնադրվեց որպես Բուլղարիայի իշխանություն, որի տարածքը անցնում էր Դանուբ գետից մինչև Ստարա Պլանինա (բացառությամբ հյուսիսային Դոբրուդջայից, որն անցավ Ռումինիային), ինչպես նաև Սոֆիա տարածաշրջանը, որը դարձավ նոր պետության մայրաքաղաք։ 1878 թվականի Բեռլինի կոնգրեսով թույլատրվեց Ավստրո-Հունգարիային օկուպացնել Բոսնիան և Հերցեգովինան, իսկ Մեծ Բրիտանիային` Կիպրոսը։

Սկզբում կնքված Սան Ստեֆանոյի պայմանագիրը, որը ստորագրվել է մարտի 3-ին, այժմ տոնվում է որպես ազատության օր Բուլղարիայում^[2]։

Ռուս-թուրքական պատարերազմի արդյունքում նաև միջազգայնացվեց հայկական հարցը։ Օսմանյան կայսրության լծի տակ գտնվող հայերի մեծ մասը ընդունում էր ռուսներին որպես ազատագրողներ։

ՏՈՄՍ 20.

1. Հայոց նախաքրիստոնեական հավատքը:
   Հայկական պետությունների դիցարանները:
2. Պայքար թագավորական իշխանության ամրապնդման համար:
   Արշակ II-ի քաղաքականությունը: Հայկական զորքերի հաղթանակները:
3. Ազատագրական շարժումների ծավալումը XX դարի սկզբին:
   Նոր մարտավարության ընդունումը: Ս.Առաքելոց վանքի կռիվը: Սասունի 1904 թ. ապստամբությունը:
4. ՀՀ միջազգային դրությունը և արտաքին քաղաքականությունը:
   ՀՀ միջազգային ճանաչումը: Արտաքին քաղաքականությունը: Հայոց ցեղասպանության ճանաչման
   գործընթացը:

ՏՈՄՍ 19.

1. Տրդատ I-ի գահակալումը:
   Հայ-պարթևական դաշինքն ընդդեմ Հռոմեական կայսրություն:
   2.Բագրատունյաց Հայաստանի վերելքը:
   Հայոց թագավորության վերելքը: Թագավորությունը հզորության գագաթնակետին: Գագիկ I:
2. Խորհրդային Ռուսաստանը և Հայաստանը:
   «Թուրքահայաստանի մասին» հրովարտակը: Բրեստ-Լիտովսկի հաշտությունը և Հայկական հարցը:
3. Քաղաքական բռնությունները և հալածանքները:
   Կոմունիստական ամբողջատիրության հաստատումը: Քաղաքական բռնաճնշումների նոր փուլը:

ՏՈՄՍ 18.

1. Մեծ Հայքը I դարի վերջից մինչև III դարի սկիզբը:
   Սանատրուկ II: Վաղարշ I: Արշակունիների ժառանգական իշխանության հաստատումը:
2. Հայաստանի ազատագրության համար պայքարը:
   Հայկական իշխանությունները ուշ միջնադարում: Հայաստանի ազատագրության համար պայքարը:
3. Արևմտահայերի և արևելահայերի առաջին համագումարները:
   Արևմտահայերի ազգային խորհուրդը: Արևմտահայաստանի վերածննդի սկիզբը: Հայոց ազգային
   խորհրդի ստեղծումը:
4. Հայ ժողովուրդը Հայրենական մեծ պատերազմի տարիներին:
   Պատերազմի սկիզբը: Հայերի մասնակցությունը պատերազմին: Հայկական ազգային դիվիզիաները:
   Խորհրդային Միության հայ հերոսները և զորավարները:

ՏՈՄՍ 17.

1. Հայկական մշակույթի ակունքները: Հայկական առասպելները:
   Հայկական առասպելները:
2. Հայ ժողովրդի պայքարն օտար նվաճողների դեմ: Զաքարյաններ:
   Սելջուկների դեմ պայքարի նոր փուլը: Զաքարյանների իշխանությունը:
3. Հայ ազգային կուսակցությունները
   Արմենական կուսակցություն: Հնչակյան կուսակցություն: Հայ հեղափոխական դաշնակցություն:
4. Ներքին կայունությանը սպառնացող վտանգները
   Թուրք-թաթարական խռովությունները: 1920 թ. Մայիսյան ապստամբությունը:

ՏՈՄՍ 16.

1. Մեծ Հայքի թագավորությունն Արտավազդ II-ի օրոք:
   Կրասոսի արշավանքը: Հռոմեական նոր արշավանքը:
2. Հայոց թագավորության վերականգնումը:
   Լևոն II-ի իշխանության շրջանը: Լևոն Մեծագործի քաղաքականությունը:
3. Հայոց Մեծ եղեռնը:
   Հայերի ցեղասպանության երիտթուրքական պետական ծրագիրը: Մեծ եղեռնը:
4. Հայկական հարցի վերաբացումը:
   Հայկական հարցի վերաբացումը միջազգային նոր պայմաններում:

ՏՈՄՍ 15.

1. Տիգրան Մեծի տերությունը:
   Տիգրան Մեծի հիմնած բնակավայրերը: Տիգրան Մեծը ժամանակակիցների գնահատմամբ:
2. Արաբական արշավանքները և Հայաստանը:
   Հայաստանը և արաբական ներխուժումները: Թեոդորոս Ռշտունու քաղաքականությունը:
   3.Ազատագրական զինված պայքարը Արցախում:
   Պայքարի սկիզբը Արցախում: Զինված պայքարը Արցախում:
3. Հայաստանը ռուս-թուրքական հարաբերությունների ոլորտում:
   Հայ–ռուսական հարաբերությունները: Քեմալական շարժումը և Հայաստանը: Քեմալա-բոլշևիկյան
   համագործակցությունը:

ՏՈՄՍ 14.

1. Տիգրան II Մեծի տերության ստեղծումը: Հայկական աշխարհակալության ընդլայնումը:
   Հայ-պոնտական դաշինքը և Կապադովկիայի նվաճումը: Հայ-պարթևական պատերազմը: Սելևկյան
   պետության միացումը:
2. Հայկական պետության ստեղծումը Կիլիկիայում:
   Հայերը Կիլիկիայում: Ռուբինյան իշխանության առաջացումը:
   3.Ազատագրական պայքարի գաղութահայ կենտրոնները:
   Հովսեփ Էմինի գործունեությունըֈ Մադրասի հայրենասիրական խմբակը:
3. Խորհրդային Հայաստանը Անդրդաշնության և ԽՍՀՄ-ի կազմում:
   ՀԽՍՀ առաջին Սահմանադրության ընդունումը: Հայաստանը Անդրդաշնության և ԽՍՀՄ-ի
   կազմավորման գործընթացում:

ՏՈՄՍ 13.

1. Տիգրան II-ի գահակալումը: Մեծ Հայքի ամբողջականության վերականգնումը:
   Տիգրան II-ի գահակալումը: Ծոփքի վերամիավորումը:
2. Վահանանց ապստամբությունը:
   Վահանանց ապստամբությունը: Նվարսակի պայմանագիրը:
3. Հայ հասարակական քաղաքական միտքը:
   Հայկական պահպանողականությունը: Ազատականությունը հայ իրականության մեջ: Հայ
   ազգայնականությունը:
4. Հայաստանի Հանրապետության միջազգային դրությունը 1918 – 1920 թթ.:
   Արտաքին հարաբերությունները և դիվանագիտական կապերը: Հայ-վրացական հարաբերությունները:
   Հայ-ադրբեջանական հարաբերությունները: